سیدرضا منتظری: هفتادمین دوره جشنواره فیلم برلین با فیلم «سال سلینجر من» به کارگردانی فیلیپه فالاردیو گشایش می‌یابد. این فیلم با اقتباس از رمانی به همین نام نوشته جوانا راکوف ساخته شده است و در آن بازیگرانی مانند سیگورنی ویور (Sigourney Weaver)  و مارگارت کواللی (Margaret Qualley) نقش‌های اصلی را بازی می‌کنند. «سال سلینجر من» برهه‌ ای از زندگی یک نویسنده جوان را به تصویر می‌کشد که به عنوان دستیار در آژانس ادبی مارگارت کار می‌کند. یکی از وظایف او پاسخ دادن به نامه‌هایی است که نویسنده مشهور آمریکایی جی‌دی سلینجر از هوادارانش دریافت می‌کند.

همچنین در هفتادمین دوره جشنواره فیلم برلین که از ۲۰ فوریه (۱ اسفند ۹۸) تا اول مارس (۱۱ اسفند ۹۸) برگزار می‌شود، چند فیلم از ایران یا ساخته سینماگران ایرانی شرکت دارند. «شیطان وجود ندارد»، تازه‌ ترین اثر بلند محمد رسول‌اف، در بخش مسابقه برلیناله با ۱۷ اثر سینمایی دیگر بر سر کسب جوایز اصلی جشنواره از جمله خرس طلایی برای بهترین فیلم رقابت می‌کند. فیلمنامه این اثر نیز از رسول‌ اف است.

در تیرماه سال جاری، محمد رسول‌ اف در دادگاه به خاطر فیلم‌ های تلخ و سیاهش به یک سال حبس، دو سال ممنوعیت خروج از کشور و محرومیت از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی محکوم شد. رسول اف از جمله فیلمسازانی است که با ساخت آثار پیشین خود تصویری به شدت مهیب، زشت و زننده از ایران و ایرانی به جهانیان عرضه کرده، در حالی که امروزه همه فیلمسازان و هنرمندان جهان تلاش می کنند در جشنواره های مختلف برای کشور و مردم خود اعتبار و اقتدارآفرین باشند!

پذیرفته شدن فیلم رسول اف در این رویداد سینمایی یادآور اتفاق سال ها قبل است که جعفر پناهی فیلمی به نام «تاکسی» را بدون عبور از مجاری قانونی کشور، به جشنواره برلین فرستاد و همین باعث شد که حجت‌الله ایوبی، رئیس وقت سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با دبیر برلیناله نامه‌نگاری کند. ایوبی در آن نامه به دیتر کاسلیک، رئیس وقت برلیناله چنین نوشت که «صدای پای سیاست را در جشنواره برلین می‌شنوم»، طوری که انگار سیاسی بودن جشنواره‌های خارجی مساله‌ای استثنایی و خارج از عرف است؛ اما پاسخ غافلگیرکننده دبیر برلیناله که اعتراف کرد این جشنواره کاملا با رویکردهای سیاسی برگزار می‌شود و همین‌طور اعتراف خود جعفر پناهی به این موضوع در مصاحبه‌ای که یکی دو روز بعد انجام داد، کاملا مشخص کرد چنین مساله‌ای اساسا برای همه سینماگران جهان جاافتاده است!

اما سایر فیلم های بخش اصلی برلین ۲۰۲۰ نیز عبارتند از: «برلین میدان الکساندر» ساخته برهان قربانی (محصول مشترک آلمان و هلند)،   «دی آ او ناتاشا» ساخته ایلیا خرژانوفسکی و یکاترینا اورتل (محصول مشترک آلمان، اوکراین، بریتانیا و روسیه)، «زنی که فرار کرد» ساخته هونگ سانگ‌سو (محصول کره جنوبی)، «تاریخ را حذف کن» ساخته بنویی دلپین و گوستاو کرون (محصول مشترک فرانسه و بلژیک)، «مزاحم» ساخته ناتالیا متا (محصول مشترک آرژانتین و مکزیک)، «داستان‌های بد» ساخته دامیانو دینوچنتزو و فابیو دینوچنتزو (محصول مشترک ایتالیا و سوئیس)، «نخستین گاو» ساخته کلی رایکارت (محصول آمریکا)، «اشعه‌ دیده» ساخته ریتی پان (محصول مشترک کامبوج و فرانسه)،   «شوری اشک‌ها» ساخته فیلیپ گارل (محصول مشترک فرانسه و سوئیس)، «هرگز، به ندرت، گاهی‌اوقات، همیشه» ساخته الایزا هیتمن (محصول آمریکا)، «روزها» ساخته سای مینگ لیانگ (محصول تایوان)، «جاده‌های نرفته» ساخته سالی پاتر (محصول بریتانیا)، «خواهر کوچک من» ساخته استفانی شوا و ورونیک ریموند (مجصول سوئیس)، «سیبری» ساخته ابل فرارا (محصول مشترک ایتالیا، آلمان و مکزیک)، «همه مرده‌ها» ساخته مشترک کائتانو گوتاندو و مارکو دوترا (محصول مشترک برزیل و فرانسه)، «اوندین» ساخته کریستیان پتزولد (محصول مشترک آلمان و فرانسه) و «پنهان شده» ساخته جورجو دیریتی (محصول ایتالیا).

سینمای ایران اما در سایر بخش های این دوره از جشنواره فیلم برلین نیز حضور نسبتا قابل توجهی دارد. «نامو» نخستین فیلم بلند نادر ساعی‌ ور در بخش فوروم این رویداد به نمایش درخواهد آمد. تهیه‌ کنندگی این فیلم را مستانه مهاجر و طهورا ابوالقاسمی به صورت مشترک برعهده داشته‌ اند. این فیلم داستان آموزگاری را روایت می‌کند که به شهری در کردستان ایران منتقل شده و می‌کوشد به همراه خانواده خود زندگی تازه‌ای شروع کند. فوروم یکی از بخش‌های بسیار مهم جشنواره برلیناله محسوب می‌شود که علاقمندان سینما را با آثار سینماگران جوان از سراسر جهان آشنا می‌کند.

«یلدا» ساخته مسعود بخشی نیز که پیش از این در جشنواره فیلم فجر با انتقاد شدید و بازخورد به شدت منفی از سوی اهالی رسانه و منتقدان مواجه شده بود نیز در نهایت بهت و ناباوری در یکی از بخش های این دوره از جشنواره فیلم برلین حضور دارد و کارلو شاتریان مدیر هنری جشنواره جهانی برلین با مقایسه «یلدا» با آثار سیدنی لومت کارگردان برجسته سینمای آمریکا، آن را فیلمی مدرن و مهم توصیف کرده و ماریان ردپت مدیر بخش جنریشن، «یلدا» را یک فیلم تفکربرانگیز دانسته که از طریق فضای محدود یک استودیوی تلویزیونی، قادر به ترسیم پرتره‌ای از یک جامعه است!

شاید یکی از نکات قابل تأمل این دوره از جشنواره فیلم برلین حضور یک داور ایرانی در یکی از بخش های جنبی جشنواره باشد. عباس امینی که در سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر با «کشتارگاه» حضور داشت و فیلمش چندان نتوانست نظر مثبت مخاطبان را با خود همراه سازد یکی از داوران بخش نسل ۱۴plus این دوره جشنواره فیلم برلین است. جینا باس کارگردان و فیلمنامه نویس اهل آفریقای جنوبی و ریما داس فیلمساز هندی دیگر داوران بخش نسل ۱۴plus امسال هستند.

اعضای داوران بخش رقابت اصلی هفتادمین جشنواره فیلم برلین شامل کنت لونرگان فیلمساز و نمایشنامه‌نویس آمریکایی، برنیس بژو بازیگر فرانسوی، آن ماری جسیر فیلمساز و شاعر فلسطینی، بتینا بروکمپر تهیه کننده آلمانی، لوکا مارینِلی بازیگر ایتالیایی و کلبر مندونسا فیلو فیلمساز و منتقد برزیلی هستندو جرمی آیرونز بازیگر بریتانیایی نیز امسال رییس هیأت داوران این رویداد سینمایی است.

در نهایت اینکه یکی از مسائل حاشیه ای این دوره از جشنواره فیلم برلین ویروس کرونا است!؛ با افزایش شمار مبتلایان و قربانیان ویروس کرونا در چین، صنعت سینمای این کشور غرفه‌های خود را در بازار فیلم اروپا در جشنواره برلین ۲۰۲۰ لغو کرد. مسئولان برگزارکننده این رویداد سینمایی نیز تمهیدات بسیاری را اندیشه کرده اند تا سایر شرکت کنندگان در این مراسم از آسیب های احتمالی این ویروس مرگ بار در امان بمانند اما با این حال ترس از سرایت این ویروس باعث شده تا شایعاتی مبنی بر مشارکت کم مدیران و فیلمسازان بین المللی در این رویداد سینمایی به گوش برسد!